Tây Nguyên, những con đường lấm bụi

Trở lại với phố núi, ta lại được hòa mình vào những con đường, dòng sông và tình cảm trìu mến của người dân nơi đây.

Tôi lại về với Pleiku
Với mùa khô mịt mù bụi đỏ
Những nẻo đường bốn mùa lộng gió
Núi đồi trập trùng như câu hát trầm bổng ngân nga ...
Mấy tháng qua, tôi vẫn treo câu thơ này trên trang cá nhân như một lời hẹn, chẳng hiểu sao cái buổi chiều lần đầu tiên đến với phố núi này, tôi lại rủ rỉ với xế của mình: "Em thích nơi này quá". Có phải vì thích cái cảm giác đi trên những con đường cong như võng, vừa xuống khỏi dốc lại bắt đầu hối hả ngược gió để leo lên một con dốc khác. Hay là phải lòng cái gió quần quần như đẩy lùi xe về phía ngược dòng. Chỉ có những mùa khô thôi, gió mới nhiều như thế. Chả vậy mà người ta tháo hết yếm để đi cho nhanh, hồi đầu tôi cứ tưởng họ hay đi rẫy, đi rừng, nên tháo yếm cho khỏi ngã. Hóa ra chỉ vì gió, chờ mùa mưa về, yếm xe mới được lắp đủ đầy.
Vượt đèo Buôn Hồ trong làn sương mờ mịt, khẽ thót tim khi thấy một người bạn độc hành đeo khăn rằn đang vượt lên trước mũi xe, rồi lại thảnh thơi đi giữa những rừng cao su trơ lá ngay sát 2 bên đường, tôi về với Pleiku.
Vẫn còn đó cảm giác bàn tay run lạnh vì đi vội vã không mang cho mình một đôi găng tay, cảm giác mắt kính sương mờ ướt nhẹp, cảm giác ngất ngây khi đứng lại nghỉ chân, uống một ly cà phê sóng sánh.

Nếu Krông Nô làm tôi nhớ đến những ngôi nhà dài của người M' nông nằm lẫn trong những vườn cà phê hoa trắng, thì Buôn Hồ lại làm tôi nhớ tới những đứa bé chạy tung tăng trong vườn hồ tiêu xanh cao. Tất cả những con đường tôi đã qua, đều có gì đó rất riêng. Không có những phiên chợ đầy sắc màu của xứ Bắc, Tây Nguyên chỉ khép mình trong nhịp thở của cuộc sống giản đơn, sáng lên rừng lên rẫy, chiều tất tả trở về trong ánh hoàng hôn, để lại quây quần ngồi bên nhau trước thềm của ngôi nhà sàn, kể cho nhau nghe chuyện đẻ đất đẻ nước.
Với những nơi đã đến trong hành trình một năm trước, tôi không quay trở lại. Chỉ thoáng bồi hồi khi nhìn thấy cái biển Quốc lộ 14C - 60km mà lần trước mình đã từng chọn. Vẫn những rừng cao su nghiêm trang dưới trời xanh, hay chăng chỉ còn vài ba chiếc lá còn sót lại trên thân cây bàng bạc. Tôi đã đi qua 2 mùa khô của Tây Nguyên...

Tìm mãi rồi cũng đến được làng văn hóa Plei-ốp, hỏi người dân trong thành phố, có người đồng ý dẫn đường. Làng nghèo quá, nên dân bỏ đi tứ xứ hết, chỉ còn lại vài ba người già và trẻ nhỏ đang dắt díu nhau trong trưa nắng. Nếp nhà Rông đầu làng sàn để lâu đã mục, cánh cửa nhà khép chặt bằng chiếc khóa Việt tiệp. Trên cây nêu dựng trước, vải xanh đỏ đã bạc màu.
Lũ trẻ con thấy người lạ trốn biệt sau những gốc cây to, chúng nhất định không lấy bánh kẹo tôi cho, cứ vừa chạy vừa nói bằng tiếng bản địa. Những ngôi nhà sàn Giarai nghèo nàn, chân xếp toàn củi khô xen lẫn giữa những ngôi nhà vôi vữa mới cất. Có lẽ những ngôi nhà mới là của những người đi làm ăn xa.

Tôi cứ đi hết các con đường đất để vào làng, rồi lặng đi khi bắt gặp những tượng gỗ đầy sắc thái xung quanh khu nhà mồ. Tôi vẫn nhớ thầy giáo tôi đã nói rằng: nhà mồ Giarai là đẹp nhất. Tôi cũng không biết nói thế nào là đẹp, chỉ là cảm giác run rẩy khi đi trên lớp lá khô xào xạc của từng ngôi mộ. Tôi đứng giữa hoang tàn, nghe hàng chục tượng gỗ âm dương kể chuyện, chuyện cuộc đời và cái chết...
Sau những khoảnh khắc chậm chạp, tôi lại trở về guồng của chuyến đi, vội vã gửi trả xe về Ban Mê, vội vã đuổi theo chiếc xe bus nèn chặt người để lên Kontum, vì tôi sợ nếu mình chậm lại, dù một chút thôi, tôi sẽ bỏ lỡ một hoàng hôn bên sông Đak Bla,cũng như bỏ lỡ một buổi chiều được đi bộ trên chiếc cầu treo Konklor nối liền hai bờ sông.
Tôi đã nghe kể rằng, vùng đất ven sông Đăk Bla xưa là rừng thiêng nước độc, theo tiếng Bana, Đăk có nghĩa là nước, Bla có nghĩa là cọp. Vài chục năm trước, khi người ta chưa bắc cầu Konklor để nối làng với phố, vùng núi này chỉ toàn cọp dữ, nhưng lại sống thuận hòa với người Bana. Người Bana chia nguồn nước với cọp, chia núi rừng với cọp, và cùng chung vui trong lễ hội nước đầu năm.

Dĩ nhiên tất cả chỉ là chuyện cũ, giờ thì con đường và cây cầu, nối bản làng cổ KonKtul với cả thành phố Kontum và quốc lộ 14 rồi, cái chữ cũng đã về làng. Bóng chiều đổ xuống, người lái xe ôm già chở tôi đi ven sông, về với bản làng cổ nhất Kontum. Dòng sông đẹp, giữ lại trong mình bóng đổ của những nếp nhà Rông ven đó.
Cứ hết bản này qua bản khác, tôi chỉ biết định hình nhờ những mái nhà cao vút trong nắng chiều rơi. Hình ảnh đầu tiên tôi bắt gặp ở làng KonKtul là cậu bé Bana đạp xe hối hả trước ngôi nhà Rông bằng tre cũ.
Tôi đã bước lên chiếc thang gỗ, rồi chụp ảnh cho bọn trẻ Bana. Những gì tôi giao tiếp, chỉ có những bức ảnh mà thôi. Một chú bé mặt buồn so ngồi chờ mẹ về trên bậu cửa nhà sàn, một ông lão ngậm tẩu thuốc, mắt nhìn về phía dòng sông, một đám trẻ con nuối đuôi nhau làm thành đoàn tàu đi trong ánh chiều chạng vạng... tất cả đều rất đẹp.

Tôi đã không uổng phí sự vội vã của mình cho ngày về với Kontum, để được đắm mình trong sự thân thiện của người Bana. Một buổi chiều, vứt lại tất cả những xô bồ cận tết, vứt lại hành trang trên bờ, tôi ùa mình xuống dòng nước hiền hòa của con sông Đăk La, cùng tắm với những thiếu nữ Bana đẹp như rừng núi. Những chiếc thuyền độc mộc trên đường trở về nhà, thấp thoáng phía xa, chỗ tôi tắm, 3 chiếc thuyền cũng đã neo chặt chẽ. Nếu đã từng được ngắm những cô gái Thái hòa mình trong giai điệu nước của Tây Bắc, bạn cũng như tôi, thèm một lần được đắm mình trong dòng nước Tây Nguyên.
Tôi mặc kệ quần áo đã ướt hết, mặc kệ chiếc máy ảnh vứt lăn lóc trên bờ, cả người lái xe ôm già đang nhìn tôi nghi hoặc. Tôi đã làm được điều mà mình thèm muốn bấy lâu. Sông vẫn chảy, và vẫn kể cho tôi nghe chuyện về dòng nước, về cuộc đời của họ. Họ khép mình với cuộc đời hiện đại, nhưng lại hòa mình trong dòng chảy thiên nhiên. Một mùa lễ hội sắp đến, cồng chiêng sẽ không còn im ngủ trong góc nhà Rông, cây nêu sẽ dựng lên, con trâu tốt sẽ được chọn, và ảnh lửa sẽ lại bập bùng bên những ché rượu cần ấm nóng, già làng sẽ lại kể những câu chuyện muôn đời không cũ... như lúc này, tất cả vẫn đang rộn rã trong tôi!
Theo khapnamchau.com